Tam anlamıyla mesleki uzmanlık alanım olduğu için anlatmak istiyorum.
Ortalama almak işlemi; bir değer kümesindeki değerlerin sayısına bölümüdür.
Örneğin; 2 elemanımız olsun. 1 nci eleman günde 10 parça mal üretiyor, 2 nci eleman günde 40 parça mal üretiyorsa. Bu 2 eleman ortalama 25 parça mal üretiyorlardır.
Ortalama = Toplam / eleman sayısı
vade olarak almak gerekirse;
10.10.2007
20.10.2007
tarihlerinin basit ortalaması; 10 + 20 = 30 / 2 = 15 ‘dir. Yani 15.10.2007
10.10.2007
20.11.2007
tarihlerinin basit ortalaması için gün toplamaktan daha fazlasını yapmak gerekir. Excelin TARİH SAYI SİSTEMİ’ni kullanmak fazlasıyla sağlıklı bir yöntemdir.
EK BİLGİ : Excelin Tarih Sayı Sistemi, Excel başlangıç tarihi olarak 01.01.1900’ü baz almış ve bu tarihin 1 sayısına denk geldiğini temel alarak, bundan sonraki her tarihi ardaşık olarak arttırılmış sayı kabul etmiştir. Yani 2 sayısı tarih ise 02.01.1900 tarihine eş gelir. Yada 10.000 sayısı tarih ise; 18.05.1927 tarihine eş gelir. Sizde örneğin 39246 sayısını bir hücreye yazıp, hücre biçimini tarihe çevirirseniz 13.06.2007 tarihi olarak göründüğünü görebilirsiniz. Aynı şekilde tarih yazılı bir hücrenin, hücre biçimini sayıya çevirirseniz ona karşılık gelecek sayıyı görebilirsiniz. Özetle bizim tarih sandığımız şey, aslında; bir tam sayının tarih gibi gösterilmesinden ibarettir. Excel hesaplama işlemlerinde onu sayı olarak algılar ve ona göre işlem yapar. (Ufak bir not: eğer sayımız 39246,5 olsaydı (dikkat ederseniz onda 5 lik bir küsürat var) bu hangi zamanı işaret ederdi. Cevap 13.06.2007 saat 12:00.)
Yukardaki örneğe geri dönmek gerekirse;
10.10.2007
20.11.2007
tarihlerinin basit ortalaması, bu tarihlere karşılık gelen 39365 sayısı ile 39.406 sayısının toplamının 2 ye bölümüdür. Yani; 39385,5. buda 30.10.2007 tarihine karşılık gelir.
Örneğimizi biraz geliştirelim. Örneğin 2 adet çek almış olalım,
10.10.2007 vadeli 1.000 YTL tutarında bir çek ve,
20.10.2007 vadeli 10.000 YTL tutarında bir çek.
Bu durumda bu çeklerin ortalaması için, 15.10.2007 demek finansal açıdan yanlış olur. Çünkü 10.10.2007 deki çekin tutarı, diğerine göre o kadar ufaktır ki; hemen hemen ortalama tamamen etkisiz olması gerekir.
Demekki bizim; tarihlerin ortalamasını tutara göre etkileyecek bir ortalama yöntemi geliştirmemiz gerekir.
Basit ortalamaya göre örneğimiz; 10 + 20 = 30 / 2 = 15 , yani 15.10.2007 idi,
10 sayısı 1 kuvvetinde
20 sayısı 10 kuvvetinde arttırılır ise , yani 10 x 1 = 10 ve 20 x 10 = 200 yapılıp bunların toplamı olan 210 kuvvetlendirilmiş değerine ulaşırız. 210 değerini, orijinal tutarların toplamı olan 11 sayısına bölersek 19 sayısına ulaşırız. Demekki, bulduğumuz daha sağlıklı yöntemle ortalama vademiz 19.10.2007 imiş.
Yukarıdaki örneği özetlemek gerekirse.
Bir değer kümesindeki değerlerin (tarihlerin), kıstas alınan bir değere göre (tutarlara göre) ortalamasını alabilmek için; ilgili değerlerin kıstas değerler ile çarpımından bulduğumuz ağırlıklandırılmış değerler (tarih x tutar), kıstas değerlerin toplamına (tutarların toplamına) bölümünür. İşte bu ortalama yöntemine ağırlıklı ortalama denilir.
Mantığı, ortalama alınacak değerleri kıstas değerlere göre kuvvetlendirip, kuvvetlendirilmiş değerlerin ortalamasını almaktır.
Şimdi örneğimizi son haline getirelim.
Örneğin; bir müşterimiz 4 adet faturasını 2 adet ödemeyle kapatmış olsun. Acaba ortalama olarak kaç gün vadeli ödeme yapmış?
Fatura 1 : 01.02.2007, 10.000 YTL
Fatura 2 : 09.03.2007, 6.000 YTL
Fatura 3 : 12.04.2007, 13.500 YTL
Fatura 4 : 16.05.2007, 6.500 YTL
Ödeme 1 : 18.03.2007, 16.000 YTL
Ödeme 2 : 18.05.2007, 20.000 YTL
Bu durumda fatura tarihlerinin ortalaması için;
Fatura .. : tarih x tutar = kuvvetlendirilmiş tutar
Fatura 1 : 39.114 x 10.000 = 391.140.000
Fatura 2 : 39.150 x 6.000 = 234.900.000
Fatura 3 : 39.184 x 13.500 = 528.984.000
Fatura 4 : 39.218 x 6.500 = 254.917.000
Toplam; 1.409.941.000 sayısını tutarlar toplamı olan; 36.000 sayısına bölersek 39165 sayısını buluruz. Bu tarih sayısını, tarih formatına çevirirsek; 24.03.2007 ağırlıklı ortalamasına ulaşırız. Demekki Faturalarımızın ortalaması 24.03.2007dir.
Ödemelerimizin ortalaması ise,
Ödeme 1 : 39.159 x 16.000 = 626.544.000
Ödeme 2 : 39.220 x 20.000 = 784.440.000
Toplam; 1.410.944.000 sayısını 36.000’e bölersek = 39.192 sayısına, yani 20.04.2007 tarihine ulaşırız.
Sonuç olarak, ortalama 24.03.2007 tarihli 36.000 ytl’lik faturanın ödemesini, ortalama 20.04.2007 tarihinde almışız. Demekki, 27 gün vadeli ödeme almışız. Ödeme vademiz 15 gün ise 12 gün gecikmeli tahsilat yapabilmişiz.
UMARIM FAYDALI OLUR.
Yukarıda anlatılanlar excelde tek hücrede ortalama alacak fonksiyon yazabilirsiniz.
faturaların Ortalama Vadesi